Möminin həyatının məqsədi Allaha qulluq etməkdən başqa bir şey deyil. İnsan öz ehtiraslarına görə yaşamaq, ehtiraslarının arxasında qaçmaq ya da başqa insanlara xidmət etmək üçün deyil, yalnız və yalnız Allaha qulluq etmək üçün yaradılmışdır.Allaha qulluğun yolu isə insanın Quranı özünə rəhbər etməsidir. Mömin üçün əsas məqsəd var gücüylə Quranın hər hökmünə uyğun şəkildə yaşamaqdır.Qurana baxdığımızda isə möminin yalnız namaz, oruc, həcc kimi möhkəm ibadətlərlə deyil, həmçinin tətbiq edilməsi diaqnoz və araşdırma tələb edən ibadətlərlə də məsul olduğunu görürük.
Bu ayədəki "hikmət"in və "gözəl öyüd-nəsihət"in nə olduğunu mömin, həm Quranın ümumi məntiq və üslubuna baxaraq, həm də öz ağıl və anlayışıyla müəyyən etməlidir.
Möminin ağılını və anlayışını çalışdırmağını tələb edən daha bir neçə səbəb var. Məsələn, Allah Quranda möminin qarşılaşacağı insan tiplərini və cəmiyyət modellərini təsvir edir və həmçinin bunlara qarşı istifadə olunan davranış formalarını da bildirir. Çox vaxt müxtəlif insan tiplərinə və onların məntiqinə qarşı deyiləcək sözlər "De" ilə başlayan ayələrdə xəbər verilir.
Möminə qarşılaşacağı vəziyyətlərlə bağlı məlumat və əmr verən belə ayələr Quranda çox açıq şəkildə bildirilir. Ancaq bunların gündəlik həyata tətbiqi əvvəlcə Quranda vurğulanan vəziyyətlərin gündəlik həyatda araşdırılmasını tələb edir ki, bu halda mömin ağıl və anlayışından çox istifadə etməlidir.
Quranda fərqli insan tipləri izah edilir. Müsəlmanlar, müşriklər, münafiqlər, qəlblərində xəstəlik olanlar, xristianlar, yəhudilər və s. Mömin bunlarla bağlı ayələri çox yaxşı öyrənə, Quranda təsvir edilən bu insan xarakterlərini çox yaxşı tanıya bilər, insanlarla olan münasibətini və bütün həyatını Allahın əmrləri istiqamətində formalaşdıra bilər.
Mömin bilməlidir ki, ətrafındakı bütün insanlar Quranda təsvir edilən bu insan modellərindən biri ilə mütləq uzlaşır. Çünki bu insan tiplərinin hamısı yaradılmışdır və "Biz göyü, yeri və onların arasında olanları əyləncə üçün yaratmamışıq." (Ənbiya Surəsi, 16) ayəsinin sirri ilə onlar bir məqsədlə - Allahın Quranda təsvir etdiyi cəmiyyət modelini meydana gətirmək üçün varlar.
Mömin bu gerçəyi bilərək davranışılarını formalaşdırsa, Allahın ona yüklədiyi məsuliyyətləri yerinə yetirə bilər. İnsanın gördüyü hər bir iş, hər bir hadisə əslində Quranda təsvir olunanların oxşar modelləri və tipləridir. Bir ayədə bu mövzu belə açıqlanır:
(Quranın) haqq olduğu onlara aydın olana qədər, Biz dəlillərimizi onlara həm kainatda, həm də onların özlərində mütləq göstərəcəyik. Məgər Rəbbinin hər şeyə şahid olması kifayət deyil? (Fussilət Surəsi, 53)
Beləliklə, bütün kainat əslində Quranın "kainatda" görünən ayətlərinin cəmindən ibarətdir. Necə ki, bir əsər öz rəssamını tanıtdığı, o rəsmdəki hər incə təfərrüat rəssamın fırçasının izlərini göstərdiyi kimi bütün kainat və o kainatın hər təfərrüatı da hər şeyin yaradıcısı olan Allahı göstərmək üçün var.
Mömin bu həqiqəti anladıqca, həm Allahı daha yaxşı tanıyar və həm də Ona daha çox yaxınlaşar və Onun hökmlərinə daha həssas şəkildə itaət edər. Həyatın hər incə məqamının əslində Quranda göstərilən bir "ayə" olduğunu qavradıqca, "gündəlik həyat" dediyimiz anın hər mərhələsində Qurana görə düşünər və Quranın hökmlərini tətbiq edər.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder